تاثیر زمان تماس بر چگونگی رشد کرم خاکی گونه‌ی Eisenia fetida تغذیه شده با کود دامی در خاک آلوده

چکیده سابقه و هدف: آلودگی خاک‌ها به فلزات سنگین در جهان، بخصوص در کشورهایی که نیاز به خاک برای تولید غذا دارند تبدیل به یک نگرانی جدی شده است. در زمینه ارزیابی خطرات زیست محیطی، کر‌م‌های خاکی جزء مهمی از خاک، و از لحاظ اکولوژیکی به عنوان یک بیواندیکاتور(شاخص زیستی) مهم برای سلامت و کیفیت خاک در نظر گرفته می‌شوند. کرم های خاکی بخشی از زنجیره غذایی و چرخه تجزیه در خاک هستند که ویژگی‌های رشد آن‌ها به طور نامطلوبی تحت تأثیر آلودگی‌های خاک قرار می‌گیرد. با توجه به حساسیت کرم‌های خاکی به آلودگی، از آنها می توان به عنوان شاخص زیستی خاک‌های آلوده استفاده نمود. به منظور بررسی تأثیر مدت زمان تماس و نقاط نمونه برداری خاک بر صفات رشد کرم‌های خاکی در خاک‌های آلوده تحقیق حاضر اجرا گردید. مواد و روش‌ها: این تحقیق روی یک خاک آلوده که از معدن آهنگران و زمین‌های اطراف آن نمونه برداری شده بود، انجام شد. معدن آهنگران در 26 کیلومتری شهرستان ملایر، به سمت شهرستان اراک در استان همدان، به ترتیب با طول و عرض جغرافیایی ʺ44 ʹ59 ˚48 و ʺ20 ʹ10 ˚34 واقع شده است. یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد و از کود دامی به عنوان تغذیه برای کرم خاکی استفاده شد. در این آزمایش 12 عدد کرم خاکی با میانگین وزن 6/0-3/0 میلی گرم برای هر نمونه خاک انتخاب شدند و در طول اجرای آزمایش هیچ نوع غذایی به ظرف‌ها اضافه نشد. سپس کرم‌ها در هفت بازه زمانی مختلف شامل 3، 7، 14، 21، 28، 32 و42 روز در معرض آلودگی خاک قرار گرفتند و زنده مانی، وزن، تولید کوکون و تولید مثل آنها به روش شمارش با دست در واحد وزن بستر مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که خاک‌های آلوده به سرب و کادمیوم تا حدودی می‌تواند پارامترهای رشد کرم‌های خاکی گونه Eisenia fetida را تحت تاثیر قرار دهد. با وجود بالا بودن غلظت عناصر سرب و کادمیوم در نقطه 3S بیشترین درصد زنده مانی، تعداد کوکون و لارو (تولید مثل) کرم‌های خاکی دیده شد که دلیل آن می‌تواند مقاومت بالای کرم های خاکی به اثرات سمی کادمیوم و سرب به دلیل سم زدایی آن توسط پروتئین های متالوتیونین در کانال‌های غذایی پشتی باشد. نتیجه گیری: معمولا هر چه کرم‌های خاکی مدت زمان طولانی تری در تماس با این عنصر قرار گرفتند، کاهش جمعیت، وزن و تولید کوکون آن ها شدیدتر بود.اما زمانی که کرم‌های خاکی در خاک‌های آلوده به فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم با کود دامی تغذیه شوند ، کاهش جمعیت، وزن و تعداد کوکون تولیدی، از سرعت کم تری برخوردار گردید به طوری که افزایش تعداد کوکون و تولید مثل در پایان دوره آزمایش رخ داد.